Mijn ervaringen op een ziekenhuisschip in Senegal
Auteur: Mariët Faasse MSc, Medisch Hulpverlener Anesthesie, Klinisch Gezondheidswetenschapper

“As one person I cannot change the world,
but I can change the world of one person.” – Paul Shane Spear
“For hope to be credible in the future,
it must be tangible in the present.” – Dr Gary Parker

Maandagochtend 8.00u… Vandaag loop ik voor het eerst mijn hut op deck 6 uit, zeg mijn ‘Aussie’ en ‘Kiwi’ met wie ik mijn family cabin deel gedag, eet mijn maaltijd in de dining room met andere crew en loop even later langs de receptie de trap af naar deck 3: the hospital. Ik ben gisteren aangekomen, heb een rondleiding gehad en nu is het zover: gelijk aan de slag vandaag. Ik ontmoet voor het eerst mijn nieuwe collega’s met wie ik de komende tijd samenwerk: een anesthesioloog uit Noord-Ierland-, Dr Gary – “surgeon from the ship” zoals hij zelf zegt, een OK assistent uit Polen, een algemeen chirurg uit de States, een ok-assistent uit Canada, Mamadou, Khadadiatou vertalers uit Senegal en ga zo maar door.

Anesthesiecollega’s uit Australië, Nederland en UK en USA

Ik met mijn cabinmates

Zo zag mijn leven eruit in de maand mei dit jaar op de M/V Africa Mercy, een ziekenhuisschip die chirurgische zorg mogelijk maakt voor de allerarmsten. Ik werkte daar als anesthesiemedewerker in Dakar, de hoofd- en havenstad van Senegal waar het schip dit jaar ligt. Ik schrok -en schrik steeds opnieuw- toen ik voor het eerst onder ogen kreeg dat het aantal mensen dat per jaar sterft omdat ze geen toegang hebben tot veilige, chirurgische zorg gelijk staat aan de onze Nederlandse bevolking. 17.000.000 mensen per jaar[1][2], waarvan 93% in Afrika leeft en wat 1/3 is van het totale aantal doden: veel meer dan het cumulatief aantal sterfgevallen door HIV/AID’s, malaria, tuberculose en honger!! Door middel van een schip en vrijwilligers van over de hele wereld proberen we hoop te geven en genezing te brengen. Met een schip omdat 80% van de wereldbevolking leeft op niet meer dan 150 km afstand van een havenstad. En hoop en liefde voor baby’s, kinderen, vaders, moeders, opa’s en oma’s omdat zij die vaak al jaren opgegeven hebben en kwijt zijn geraakt gewoonweg omdat die er geen uitzicht was.

Tijdens mijn periode aan boord doen we MaxFax, Plastic Surgery en General Surgery. De aandoeningen aan boord zijn grotendeels dezelfde als die mensen in Nederland kunnen hebben. Met een groot verschil: deze mensen hebben soms 20 of 30 jaar moeten wachten omdat ze óf het geld óf de medische kennis voor een behandeling niet in het land aanwezig is. Dit zorgt voor schrijnende situaties: Bijvoorbeeld Aissatou, een extreem ondervoed meisje van 6 jaar die door haar schisis haar eten niet goed kan eten en drinken en door extreme ondervoeding eerst bijgevoegd moet worden voor de operatie.

Aissatou wordt naar de OK gebracht

Aissatou ontslagen van het schip!

Een volwassene met een liesbreuk zo groot dat en de volledige buikinhoud er aan de buitenkant uit hangt (het lijkt alsof hij zwanger is van een meerling). Een meisje van 17 jaar met een neurofibroom van 3 kg op haar bil die ervoor zorgde dat ze nauwelijks kan lopen, zitten en altijd pijn heeft. Een 22 jaar oude jongen die als kind in het open vuur is gevallen en daardoor een brandwond contractuur (helemaal verlittekende huid waar geen beweging meer in mogelijk is) heeft van de linkerkant van zijn nek tot linkervoet. Een volwassen vrouw die al jaren lang vanwege de door de infectieziekte Noma veroorzaakte gangreen het gezicht (kent 90% mortaliteit) verminkt door het leven gaat en nauwelijks kan eten en praten. Een meisje van 2 jaar die door een ongeluk met open vuur waardoor haar beide handjes en voetjes verbrand zijn.

Buitenom het feit dat de functionele problemen die zij ondervinden veel invloed hebben op hun dagelijks leven is de psychische impact ook enorm: je wordt als outcast behandelt als je er anders uit ziet, zelfs je eigen familie neemt vaak afscheid van je omdat ze denken dat je vervloekt bent. Soms zijn wij de eersten die deze mensen na jaren in de ogen kijken, een knuffel geven en hen zien staan. Deze Senegalesen laten zien dat ze wonderlijk zijn gemaakt, zij het óók waard zijn en hen opnieuw een menswaardig bestaan én hoop op een toekomst geven door ze te helpen weer een plek te krijgen in de maatschappij: dat is waar we het voor doen!

Mercy Ships doet dit door zowel directe zorg te geven waaraan ik nu bijgedragen heb als dat ze investeren in de opleiding lokale zorgprofessionals. Het ultieme doel is dat alle landen in Afrika in de toekomst voor hun eigen mensen kunnen zorgen. De donkere rond is en blijft dat we als organisatie niet voor iedereen zorg kunnen bieden (oncologie etc.) en dat maakt het werk dan ook dubbel als je beseft dat dit het topje van de ijsberg is! Voor veel mensen is het krijgen van een gratis operatie zo’n bijzondere ervaring: ze zijn vaak nog nooit in een ziekenhuis geweest, hebben nog nooit witte mensen gezien en een schip. Op de operatiekamer zag ik elke dag patiënten soms stralend binnen komen omdat dit een ‘feest’ voor hun was! Anderen komen vol schaamte, het liefst onzichtbaar, maar bloeien na de operatie helemaal op, intens dankbaar! Het is bijzonder als je je bedenkt dat je dit doet met professionals van over de hele wereld zonder inwerktijd, uit allerlei verschillende zorgsystemen met soms ook nog verschillende verantwoordelijkheden en skills. Iedereen helpt elkaar en dat maakt ook dat dit zo’n dankbare omgeving is om te mogen dienen.

Het leven op een schip in een hechte community met mensen van over de hele wereld, die naast je buren, kamergenoten en vrienden ook je collega’s zorgen voor een onvergetelijke ervaring en een periode waarin je niet alleen heel veel geeft, maar juist ook ongelofelijk veel ontvangt <3!

Nieuwsgierig naar meer? -> www.mercyships.nl

[1] Cheng L, Cheng H, Parker G. Global Surgery and Mercy Ships. Journal of Oral Biology and Craniofacial Research. 2022 Jan-Feb;12(1):121-153. DOI: 10.1016/j.jobcr.2021.10.010. PMID: 34840943; PMCID: PMC8605409.
[2] Meara JG, Leather AJ, Hagander L, Alkire BC, Alonso N, Ameh EA et al. Global Surgery 2030: evidence and solutions for achieving health, welfare, and economic development. Lancet. 2015 Aug 8;386(9993):569-624. doi: 10.1016/S0140-6736(15)60160-X. Epub 2015 Apr 26. PMID: 25924834.